Sprawa przedłużania orzeczeń osób do 16 roku życia
W związku z przedłużeniem ważności orzeczeń zasygnalizowany został problem z przedłużeniem ważności orzeczeń, dla osób u których następuje przejście z orzeczenia o niepełnosprawności na orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Z okresu „covidowego” pozostało wiele osób, które w okresie pandemii znalazły się w tzw. momencie przejściowym, gdy ukończyły 16 lat i powinny były wystąpić o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Z różnych jednak względów nie zrobiły tego. Podobnie jak rodzice dzieci nie występowali o orzeczenia o kontynuacji orzeczenia o niepełnosprawności czy osoby dorosłe nie występowały o kontynuację orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W wyniku obecnej zmiany przepisów ograniczono prawo do przedłużenia orzeczenia z mocy ustawy osobom, które ukończyły 16 lat. Zmiana nie dotknęła innych osób z orzeczeniami.
W poprzednim stanie prawnym pod rządami ustawy covidowej Pełnomocnik Rządu ds ON wyjaśnił wprost: „Wejście w życie ww. art. 15h ust. 1 pkt 1 i 2 oznacza, że okres ważności orzeczeń o niepełnosprawności albo orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, wydanych na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, po spełnieniu warunków wskazanych w tym przepisie, z mocy prawa uległ przedłużeniu na wskazany okres (bez znaczenia pozostaje fakt, iż były to np. orzeczenia o niepełnosprawności wydane na okres do ukończenia przez dziecko 16 r. życia).” Mieliśmy tu więc zasadę równego traktowania OzN w zakresie ważności orzeczeń. (Zobacz: https://niepelnosprawni.gov.pl/a,1118,przedluzenie-waznosci-orzeczen-o-niepelnosprawnosci-i-stopniu-niepelnosprawnosci-wydawanych-przez-powiatowe-i-wojewodzkie-zespoly-do-spraw-orzekania-o-niepelnosprawnosci-i-stopniu-niepelnosprawnosci)
Obecnie obowiązujące przepisy wprowadzające wyłączenie z przedłużenia ważności orzeczenia osoby z tzw. przełomu (zob. art. 6bb ust 2 ustawy o rehabilitacji – Orzeczenia o niepełnosprawności, o których mowa w ust. 1, zachowują ważność nie dłużej niż do dnia ukończenia 16 roku życia przez osobę posiadającą orzeczenie o niepełnosprawności.) są jawnym różnicowaniem praw OzN. Nie może dochodzić do sytuacji, gdy z uwagi na wiek dochodzi do pozbawienia pewnej części osób ich praw.
Przepisy ustawy należy w trybie pilnym zmienić, poprzez usunięcie wspomnianego zapisu ust. 2. Dotychczasowa praktyka wynikająca z przepisów traktowała na równi wszystkie osoby i ich orzeczenia. Nie może dochodzić do takich sytuacji różnicujących. Tym bardziej, że różnicowanie to dotyczy w dużej mierze osób niepełnoletnich (jeszcze jednak dzieci). Naruszany jest wtedy nie tylko art. 69 Konstytucji RP mówiący o równym traktowaniu, ale także art. 7 ust 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych z dnia 13 grudnia 2006 r., zgodnie z którym we wszystkich działaniach dotyczących dzieci niepełnosprawnych należy przede wszystkim kierować się najlepszym interesem dziecka. Ustawa nie mogą zaś być sprzeczna z Konwencją.
Dlatego uważam, że obecne przepisy poprzez błąd legislacyjny, nie mogą być stosowane. Tym samym stoję na stanowisku, iż przedłużenie obejmuje także osoby na przełomie 16 roku życia. Jeżeli organy będą miały wątpliwości w tym zakresie przy stosowaniu ważności orzeczeń, trzeba podejmować kroki prawne i walczyć o swoje prawa. Tak też będziemy działać prawnie. Nie może być tolerowane różnicowanie praw OzN. Zarówno wykładnia systemowa w zakresie przepisów o orzeczeniach jak i orzecznictwo sądowe bardzo wyraźnie wskazuje na zakaz różnicowania praw OzN ze względu na wiek. Najtrafniejszym rozwiązaniem byłoby jak najszybsze uchylenie błędnej regulacji i pozostawienia uregulowań przedłużeń orzeczeń w duchu dotychczasowego prawa tj. równości wobec prawa w zakresie przedłużenia orzeczenia, bez różnicowania wiekowego. Na szczęście przepisy normujące sytuację są procedowane.
Zaproponowane zmiany należy ocenić pozytywnie. Jest szansa na szybką i trafną zmianę błędnych przepisów https://orka.sejm.gov.pl/…/$file/10-020-216-2024.pdf
Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się ze mną:
radca prawny dr Michał Urban tel. +48 501 030 725
